โลกของเราทุกวันนี้กำลังเผชิญหน้ากับปัญหาขยะพลาสติกที่ทับถมอย่างรุนแรง หากไม่รีบแก้ไขปัญหานี้ อาจนำไปสู่ผลกระทบเชิงลบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาวอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ดังนั้น การค้นหาและพัฒนาวัสดุทางเลือกที่ย่อยสลายได้จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง หนึ่งในวัสดุที่น่าสนใจและมีศักยภาพในการแก้ไขปัญหานี้ก็คือ “Bioplastics” หรือ พลาสติกชีวภาพ
Bioplastics คือกลุ่มของพลาสติกที่ทำมาจากวัสดุอิลลิตร sourced from renewable biomass sources เช่น แป้งข้าวโพด, น้ำมันรำ, หรือแม้กระทั่งเซลล์ลูโลสจากพืช Bioplastics นั้นสามารถแบ่งออกได้เป็นสองประเภทใหญ่ ๆ คือ
- Bio-based Plastics: พลาสติกชนิดนี้ทำมาจากวัสดุชีวภาพ (biomass) แต่มีโครงสร้างโมเลกุลเหมือนกับพลาสติกทั่วไป ดังนั้น จึงไม่สามารถย่อยสลายได้อย่างเต็มที่ในธรรมชาติ
- Biodegradable Plastics: พลาสติกชนิดนี้สามารถย่อยสลายได้อย่างสมบูรณ์โดยจุลินทรีย์ภายใต้สภาวะที่เหมาะสม
Bioplastics มีข้อดีหลายประการเมื่อเทียบกับพลาสติกทั่วไป เช่น
- ย่อยสลายได้: Bioplastics สามารถย่อยสลายได้เป็นสารอินทรีย์ harmless substances ในที่สุด
- เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม: Bioplastics ผลิตจากวัสดุธรรมชาติ renewable resources จึงช่วยลดการใช้พลังงานฟอสซิลและลดปริมาณก๊าซเรือนกระจก
- สามารถนำกลับมาใช้ใหม่: ในบางกรณี Bioplastics สามารถนำมาหลอมใหม่หรือรีไซเคิลได้
Applications of Bioplastics
Bioplastics ถูกนำไปใช้ในอุตสาหกรรมและการใช้งานที่หลากหลาย เช่น
- บรรจุภัณฑ์อาหาร: ถุง, ถ้วย, จาน, และกล่องอาหาร
- ผลิตภัณฑ์เกษตร: ฟิล์มพลาสติกสำหรับบังต้นกล้า, กระถางปลูก, และตาข่ายจับปลา
- วัสดุในอุตสาหกรรม:
ประเภท Bioplastics | การใช้งาน |
---|---|
PLA (Polylactic Acid) | ถ้วย, ขวด, บรรจุภัณฑ์อาหาร, เส้นใยสังเคราะห์ |
PHA (Polyhydroxyalkanoates) | บรรจุภัณฑ์ชีวภาพที่ย่อยสลายได้, วัสดุทางการแพทย์ |
Starch-based Plastics | ถุงพลาสติก, ฟิล์มบรรจุภัณฑ์, แก้ว |
- ผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์:
Bioplastics ที่เป็น Biocompatible (เข้ากันได้กับร่างกาย) ถูกนำไปใช้ในการทำ scaffold สำหรับปลูกเนื้อเยื่อ, อุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ย่อยสลายได้เอง, และไหมเย็บแผล
Production of Bioplastics
กระบวนการผลิต Bioplastics จะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทของวัสดุชีวภาพที่ใช้และชนิดของ Bioplastics ที่ต้องการ
โดยทั่วไปแล้ว กระบวนการจะเริ่มต้นด้วยการแปรรูปวัสดุชีวภาพเป็นโมโนเมอร์ (monomers) ซึ่งเป็นหน่วยย่อยของพลาสติก จากนั้น โมโนเมอร์เหล่านี้จะถูกนำมาผ่านกระบวนการโพลีเมอไรเซชัน (polymerization) เพื่อสร้างสายโซ่ยาวของโมเลกุล
สำหรับ Bioplastics ที่ย่อยสลายได้
จุลินทรีย์ เช่น แบคทีเรียและเชื้อรา จะถูกนำมาใช้ในการย่อยสลาย Bioplastics กลับไปเป็นสารอินทรีย์
Challenges and Opportunities of Bioplastics
แม้ว่า Bioplastics จะมีศักยภาพสูงในการแก้ไขปัญหาขยะพลาสติก แต่ก็ยังคงมีข้อจำกัดและความท้าทายอยู่
- ต้นทุนการผลิต: Bioplastics มักจะมีต้นทุนการผลิตที่สูงกว่าพลาสติกทั่วไป
- คุณสมบัติของวัสดุ:
Bioplastics อาจมีคุณสมบัติทางกายภาพและเคมีที่แตกต่างจากพลาสติกทั่วไป เช่น มีความแข็งแรงน้อยกว่า หรือทนต่อความร้อนได้น้อย
- โครงสร้างพื้นฐานในการรีไซเคิล:
จำเป็นต้องมีระบบการรีไซเคิล Bioplastics ที่มีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ตาม
มีโอกาสมากมายที่กำลังเกิดขึ้นในอุตสาหกรรม Bioplastics เช่น
- การวิจัยและพัฒนา:
นักวิทยาศาสตร์กำลังพัฒนายกระบวนการผลิต Bioplastics ที่มีประสิทธิภาพและคุ้มค่า
- นวัตกรรมใหม่:
มีการคิดค้น Bioplastics ชนิดใหม่ ๆ ที่มีคุณสมบัติที่เหนือกว่า
Conclusion
Bioplastics เป็นวัสดุแห่งอนาคตที่มีศักยภาพในการแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกและสร้างความยั่งยืนให้แก่โลกของเรา
การสนับสนุนและส่งเสริมการใช้ Bioplastics
ร่วมกับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่เหมาะสมจะช่วยให้ Bioplastics ก้าวขึ้นมาเป็นวัสดุหลักในการผลิตและการใช้งานในอนาคต